Định Hình Lại Lộ Trình Nghề Nghiệp Theo Giá Trị Gia Đình

Trong phần lớn lịch sử loài người, nghề nghiệp của mỗi thế hệ mới phần lớn được quyết định bởi thế hệ trước. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của thế giới ngày nay, cha mẹ đã chuyển sang ủng hộ con cái theo đuổi hạnh phúc và đam mê hơn tất cả. Quan điểm phổ biến là cha mẹ chỉ đơn giản muốn con cháu mình thịnh vượng và hạnh phúc. Tuy nhiên, ẩn dưới lớp vỏ bọc tự do và những lời động viên này là một động lực tinh tế – một “kịch bản gia đình”, âm thầm hướng dẫn con cái đến với một số nghề nghiệp nhất định và tránh xa những nghề nghiệp khác. Mặc dù có ý tốt, nhưng những kịch bản này đôi khi có thể trở thành rào cản, đẩy thế hệ trẻ đi theo những con đường có thể không phù hợp với đam mê và tiềm năng thực sự của con trẻ. Sau đây là phân tích về sự phức tạp của quyết định kịch bản nghề nghiệp gia đình, ảnh hưởng sâu rộng của chúng và các chiến lược để thoát khỏi và theo đuổi khát vọng đích thực.

Thấu hiểu về Kịch bản Gia đình

Kịch bản gia đình là những kiến trúc sư thầm lặng cho các quyết định nghề nghiệp của một người, được hình thành bởi nhận thức của gia đình về việc làm. Kịch bản gia đình giống như một bản thiết kế được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, phác thảo các lộ trình nghề nghiệp, lựa chọn giáo dục và thậm chí cả mục tiêu cuộc sống phù hợp. Trong bản thiết kế bất thành văn này, một số nghề nghiệp được chấp nhận và khuyến khích, trong khi một số nghề nghiệp khác có thể bị hoài nghi hoặc ghét bỏ hoàn toàn. Mỗi gia đình đều có một loạt các nghề nghiệp đã được in sau vào trong tâm trí và hiểu bởi kinh nghiệm sống của các thành viên trong gia đình. Ví dụ, nếu cha mẹ là giáo viên, các cuộc trò chuyện trong gia đình thường xoay quanh phần thưởng của việc nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ và thúc đẩy sự thay đổi tích cực. Ngược lại, các cuộc trò chuyện trong một gia đình theo định hướng tài chính có thể tập trung vào việc bận tâm quản lý các giao dịch tài chính và tiềm năng thu được lợi nhuận tài chính cao hơn.

Hơn nữa, bên dưới bề mặt giá trị của gia đình là những thông điệp không được nói ra mà chỉ được lưu truyền bởi các mối quan hệ quyền lực, chuẩn mực giới tính và niềm tự hào gia đình, và bị ảnh hưởng đến lựa chọn nghề nghiệp của một cá nhân mà có thể không nhận thức được. Xã hội thường gắn các ngành nghề cụ thể với định kiến về giới tính, gán các đặc điểm liên quan đến sức mạnh và sự quyết đoán để phù hợp với các phái nam được chấp nhận trong kỹ thuật hoặc kinh doanh. Trong khi coi vai trò nuôi dưỡng và chăm sóc phù hợp hơn với phái nữ. Những kỳ vọng về giới tính này thấm nhuần vào định kiến của mỗi gia đình, củng cố một số con đường và khát vọng nghề nghiệp nhất định từ khi còn nhỏ.

Đấu tranh cho quyền tự chủ trong lựa chọn nghề nghiệp của bản thân

Khía cạnh sâu sắc nhất của kịch bản công việc gia đình nằm ở sự đan xen giữa tình yêu và sự kiểm soát. Con cái bị thúc đẩy bởi mong muốn làm hài lòng và nỗi sợ bị từ chối, luôn thường thấy mình bị kìm hãm bởi kỳ vọng của gia đình, và buộc các em phải hy sinh khát vọng của chính mình trong quá trình này. Việc tuân theo khuôn mẫu này có thể gây áp lực khiến họ bị kìm hãm cá tính và cảm xúc về một cuộc sống, cuộc đời đích thực của mình.

Tìm kiếm sự công nhận từ gia đình là bản năng của con người, bắt nguồn từ động lực từ nhu cầu được công nhận và khen ngợi. Động lực cho những ham muốn này bắt nguồn từ kinh nghiệm và quan điểm của cha mẹ hoặc thậm chí ông bà, được hình thành với hy vọng rằng sẽ hướng dẫn các thành viên trong gia đình hướng tới sự ổn định và thành công. Tuy nhiên, bối cảnh nghề nghiệp đang thay đổi liên tục hiện nay đã mang đến những cơ hội có thể đã không có trong thời đại của các thế hệ trước. Có thể thế hệ cha mẹ không nhận thức đầy đủ về những khả năng đang phát triển này hoặc không hiểu hết tiềm năng của chúng. Hơn nữa, phải lưu ý rằng những công việc nào hiệu quả đối với thế hệ trước thì không nhất thiết phải phù hợp với sở thích và tài năng độc đáo của thế hệ hiện tại, những thứ xứng đáng được khám phá vượt ra ngoài giới hạn của kỳ vọng gia đình.

Thách thức hiện trạng

Khi thừa nhận ảnh hưởng của lựa chọn nghề nghiệp gia đình, điều quan trọng là phải nhận ra rằng hành trình của một người là của riêng họ. Mặc dù nỗi sợ làm người thân thất vọng có thể khiến một cá nhân bị ràng buộc bởi kỳ vọng của họ, nhưng thực tế lại dễ tha thứ hơn nhiều so với những gì chúng ta có thể nghĩ. Gia đình, bất chấp sự phức tạp trong mỗi cá nhân của thành viên trong đó, sở hữu khả năng tha thứ và yêu thương phi thường, ngay cả đối với những người dám rời bỏ con đường sự nghiệp đã định. Việc tự mình xây dựng kế hoạch nghề nghiệp, tạo ra một lộ trình phù hợp với đam mê và khát vọng của mình là hoàn toàn chấp nhận được. Tranh chấp trong gia đình có thể nảy sinh, nhưng sự chân thực vượt trội hơn sự phù hợp trong việc theo đuổi sự thành công thực sự.

Các bước hướng tới phá vỡ xiềng xích

Điều khiến xã hội hiện đại khác biệt với xã hội của thế hệ cha ông chúng ta là sự tinh tế trong cách truyền đạt kỳ vọng của xã hội. Bởi vì lựa chọn nghề nghiệp của gia đình bao giờ cũng là ngụ ý, các cá nhân không nhất thiết phải nhận thức đầy đủ về ảnh hưởng rõ rệt mà các giá trị đã thiết lập có thể có đối với các thành viên trong gia đình. Để giúp bản thân vượt qua khỏi những rào cản đó, chúng ta phải chủ động xem xét những kỳ vọng gia đình mà mình bị vướng vào.

1. Xác định ranh giới:

Bắt đầu bằng cách xem xét kỹ lưỡng phạm vi kinh nghiệm làm việc của gia đình. Suy ngẫm về các nghề nghiệp phổ biến trong giới hạn cho phép của gia đình và xem xét liệu một số ngành nghề bị bác bỏ có bất công hay không. Đặt câu hỏi liệu các ngành nghề hợp pháp có bị loại bỏ do quan niệm độc đoán về uy tín hoặc địa vị xã hội hay không.

2. Đặt câu hỏi về ước mơ chưa thực hiện được:

Điều cần thiết là phải đi sâu vào những ước mơ chưa thành mà cha mẹ ấp ủ cho bản thân và xem xét cách những khát vọng này có thể vô thức ảnh hưởng đến lựa chọn nghề nghiệp của họ không. Con cái của họ có đang gánh vác sức nặng của tham vọng chưa được đáp ứng của cha mẹ, ngay cả khi lựa chọn nghề nghiệp mong muốn không phù hợp với tinh thần nghề nghiệp đang phát triển của chính họ.

3. Hiểu về xếp hạng nghề nghiệp của cha mẹ:

Hơn nữa, việc khám phá cách cha mẹ xếp hạng nghề nghiệp trong nội tâm, mặc dù cha mẹ là người công khai tuyên bố đánh giá cao tất cả các nghề nghiệp, là điều cực kì quan trọng. Việc hiểu rõ các thứ bậc công việc được gắn kết trong niềm tin của cha mẹ cho phép cá nhân giải mã những hàm ý tinh tế đằng sau lời nói của cha mẹ. Bằng cách gỡ rối những phức tạp này, cá nhân có thể bắt đầu trao quyền cho bản thân để thách thức những kỳ vọng ngầm có thể đang kìm hãm họ theo đuổi đam mê và tiềm năng thực sự của mình.

4. Tìm kiếm kiến thức từ các nguồn tin cậy:

Một bước quan trọng để thoát khỏi sự ràng buộc của kỳ vọng gia đình là tìm kiếm thông tin từ các nguồn tin cậy cung cấp sự hiểu biết thực tế và toàn diện về các nghề nghiệp khác nhau. Thay vì chỉ dựa vào ý kiến của gia đình hoặc định kiến xã hội, việc chủ động tìm kiếm các quan điểm từ nhiều nguồn khác nhau có thể cung cấp những hiểu biết vô giá về bản chất đa diện của các con đường sự nghiệp khác nhau. Nên kết nối với những cá nhân làm việc trong các lĩnh vực khác nhau thông qua các cuộc phỏng vấn thông tin và nền tảng mạng để thu thập thông tin chi tiết trực tiếp về các sắc thái của các con đường sự nghiệp khác nhau.

Hơn nữa, tham dự các hội thảo giáo dục và dịch vụ tư vấn nghề nghiệp do các tổ chức có uy tín cung cấp để nhận được hướng dẫn và hỗ trợ trong việc khám phá các lựa chọn nghề nghiệp là điều cần thiết. Các chương trình này có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị để xác định điểm mạnh, sở thích và khát vọng của một người, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa ra quyết định sáng suốt. Bằng cách chủ động tìm kiếm thông tin từ các nguồn tin cậy, một người có chí hướng nghề nghiệp sẽ được khuyến khích theo đuổi các con đường thay thế và quỹ đạo nghề nghiệp tiếp theo do chính mình lựa chọn.

Tóm lại

Khi lựa chọn một nghề nghiệp phù hợp với sở thích, nội tâm bên trong của một người, việc lựa chọn một ngành nghề nào đó trong phạm vi của ý nguyện gia đình là rất hấp dẫn vì nó mang đến sự an toàn và ổn định; tuy nhiên, chuyện này có thể không phải là cách tốt nhất để chọn. Khi những người trẻ tuổi vượt qua sự kỳ vọng của gia đình, họ phải nhớ rằng hạnh phúc và sự thành công đòi hỏi nỗ lực to lớn cùng với với việc đưa ra quyết định hợp lý. Thoát khỏi những quan niệm về khả năng nghề nghiệp không phải là hành động nông nổi mà là hành trình khám phá bản thân và trao quyền cho bản thân mình. Bằng cách dám thách thức các chuẩn mực và kỳ vọng của gia đình, người trẻ có thể khẳng định con đường của riêng mình hướng tới thành công. Mục tiêu sự thành công cuối cùng sẽ đi theo con đường hành động làm chủ nghề nghiệp này. Cảm giác được trao quyền để thực hiện cùng với tiềm năng của mình sẽ đưa ra lời khuyên và ảnh hưởng đến người khác theo đuổi con đường sự nghiệp riêng biệt của họ.

Copyright Ⓒ Juvenis Maxime 2024

Authors: Nguyen Tra Viet Tien & Brendan Mcgowan